Onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe mogelijkheden om de collectie op een gebruiksvriendelijke en hedendaagse manier tot bij het publiek te brengen via de bibliotheekwebsite, rekening houdend met de veranderende verwachtingen van het publiek.
Vernieuwingstraject bibliotheekdiensten
Nieuwe mogelijkheden om de collectie te gebruiken
Naar een gedeelde online strategie: projecten
Een lener heeft een bepaald boek uit jouw collectie nodig en gaat op zoek in de online catalogus op de lokale bibliotheekwebsite. Hoe kan de bib deze lener zo goed mogelijk helpen?
Is het boek aanwezig, dan kan de lener het boek uit het rek gaan halen in de bib. Hij kan het boek ook meteen digitaal lezen (e-boek) of laten klaarleggen bij de eigen bib. Zo is hij zeker dat het er nog is wanneer hij in de bibliotheek arriveert.
Is het boek uitgeleend, maar wel aanwezig in andere bib uit het regionetwerk of een filiaal, dan kan hij het zelf gaan ophalen of het boek laten overkomen naar zijn eigen bib, als de bibliotheken in die regio's een voldoende verregaande samenwerking hebben (meer over types samenwerkingsverbanden).
Zit het boek niet in de collectie van de eigen bib, het regionetwerk of de filialen en is de lener niet gehaast, dan kan hij een aankoopsuggestie doen bij zijn eigen bib. Voor bestelde of tijdelijke onbeschikbare materialen kan hij vragen om een seintje te krijgen via e-mail wanneer het opnieuw beschikbaar is.
Zit het boek niet in de collectie van de eigen bib, het regionetwerk of de filialen, maar wel in de collectie van een andere bib uit het netwerk van de openbare bibliotheken in Vlaanderen of Brussel, dan kan hij daar een exemplaar ophalen. Als de lener bijvoorbeeld toevallig in de buurt moet zijn of de bib niet te ver is. Hiervoor moet hij zich eerst online inschrijven in de andere bib.
Zijn alle hierboven vermelde mogelijkheden geen optie voor de lener, dan kan hij het boek laten overbrengen (= interbibliothecair leenverkeer of IBL). Dit verloopt niet via de lokale bibliotheekwebsite, maar via de Vlaamse catalogus bibliotheek.be. Daar ziet de lener de beschikbaarheid in alle Vlaamse bibliotheken, de mogelijkheden en kostprijs voor IBL.
In het vernieuwingstraject Bibliotheekdiensten lopen verschillende projecten om deze flow online mogelijk te maken:
Digitale levering
De lener leent een online exemplaar van het werk. In de catalogus staat duidelijk aangegeven van welke titels ook e-boeken beschikbaar zijn via het e-boekenplatform. Hiervoor werd de catalogusintegratie op de bibliotheekwebsites vernieuwd. Je kan voor de digitale collecties een apart betalend abonnement voorzien.
Geef me een seintje
Cultuurconnect onderzocht of bibliotheekgebruikers een seintje via mail willen krijgen als een uitgeleend materiaal opnieuw op de rekken staat. Op basis van dit onderzoek zal het seintje via e-mail eind 2021/begin 2022 aangeboden worden bij specifieke situaties zoals voor materialen ‘in bestelling’.
Klaarleggen
Veel bibliotheken legden tijdens de coronacrisis aanwezige werken klaar voor hun leners - en dat werd gesmaakt. Binnenkort kan je hiervoor een ander tarief vragen aan je lener. Zo kunnen nog meer bibs deze dienstverlening aanbieden in hun gewone werking.
Wanneer? klaarleggen voor bibleden: voorjaar 2021, magazijnaanvragen: najaar 2021, klaarleggen voor (nog) niet-leden: najaar 2021
Met wie? pilootbibliotheken Bree, Middelkerke, Beringen, Brugge
Regiodiensten
Een werk is niet beschikbaar in de eigen bibliotheek, maar wel in een bibliotheek uit de regio of een filiaal. Binnen het regionetwerk kan de lener dit werk ontlenen, reserveren, laten klaarleggen in de andere bib of laten leveren in de eigen bib. In de publiekscatalogus is deze "brede" beschikbaarheidsinformatie duidelijk voor de lener.
Aankoopsuggestie
Aankopen is soms een duurzamere optie dan IBL, zeker als leners tijd hebben om te wachten op hun boek. Veel bibliotheken hebben nu al een formulier voor aankoopsuggesties op hun website. Hoe kan dit proces geïntegreerd worden in de Basisinfrastructuur Digitale Bibliotheek?
Wanneer? 2022
Het vernieuwde IBL
Een werk is niet beschikbaar in de eigen bibliotheek, maar wel in een andere openbare bibliotheek in Vlaanderen en Brussel. Binnen dit netwerk kan de lener een werk mits betaling laten leveren in de eigen bib. In de publiekscatalogus ziet de lener deze mogelijkheden. Door dit in te bedden in de Basisinfrastructuur Digitale Bibliotheek worden de werkprocessen vereenvoudigd.
Lees meer over het vernieuwde IBL.
Online inschrijven
Wat? Gebruikers moeten zich vlot online kunnen inschrijven, zodat de bib boeken kan klaarleggen voor (nog) niet-leden. Het online lidmaatschap is een voorlopig lidmaatschap, een nuttige dienst voor als de lener materialen wil ophalen in een andere bib als (nog) niet-lid of voor andere mensen die lid willen worden van de bib. Ook online verlengen wordt in dit project meegenomen. Zo werkt de bib verder aan een integrale digitale dienstverlening.
Wanneer? piloten eind 2021, uitrol begin 2022
Thuislevering
Uit het onderzoek naar thuislevering blijkt dat noch de gebruiker noch de bibliotheek hiervoor vragende partij is, tenzij voor specifieke doelgroepen of eventueel voor pakketten of titels uit een andere bib.
Aanpak van de projecten
Een project doorloopt verschillende fasen, waarin mogelijk andere experten betrokken worden.
- Vooronderzoek
Is er interesse en betaalbereidheid bij het publiek voor deze dienst? Hoe kan de dienst logistiek en financieel georganiseerd worden? Wat betekent dit voor bibliotheekmedewerkers? Hoe en met wie kunnen we samenwerken voor bijvoorbeeld transport en levering? - Implementatie
Welke aanpassingen zijn nodig aan de basisinfrastructuur? Zetten we een testomgeving en een logistiek model op? - Gebruikersonderzoek
Is het publiek tevreden over deze dienst? Hoe maak je de dienst voldoende bekend? Hoe gebruiksvriendelijk is deze dienst voor de bibliotheekmedewerkers en het publiek? - Optimalisatie
Welke bijsturingen blijken nodig op basis van het gebruikersonderzoek?
Is een project haalbaar en wenselijk, dan wordt dit als dienst ontwikkeld en beschikbaar gesteld aan alle geïnteresseerde bibliotheken. Op basis van de inzichten en de resultaten uit het onderzoek wordt een migratieplanning en financieringsmodel opgesteld.
Nadien kan jouw bibliotheek kan intekenen op deze diensten en ze via de website aanbieden aan het publiek. Jouw bib kan een nieuwe dienst steeds op een gebruiksvriendelijke manier aanbieden via de bibliotheekwebsite, die het publiek nog meer uitnodigt om de collectie te gebruiken.
4 aandachtspunten
Strategische keuzes overstijgen de verschillende deelprojecten. De vernieuwing van de bibliotheekdiensten vormt voor het publiek, de lokale bibliotheek én de bibliotheeksector een logisch, haalbaar en betaalbaar geheel.
- Betaalmodel
Streefdoel is een haalbaar en betaalbaar geheel van diensten. Wat is (per dienst) de verhouding tussen de inkomsten van de gemeente, de bijdrage van het publiek en de investering door Cultuurconnect, en hoe verhoudt het dienstenmodel zich tot de verschillende doelgroepen en lidmaatschappen? - Online strategie
Via welke kanalen moeten de diensten bereikbaar zijn voor het publiek en wat is de verhouding tussen lokale, regionale en Vlaamse bibliotheekwebsites? Een vernieuwde bibliotheek.be met een eengemaakte publiekscatalogus en diensten voor het publiek via Mijn Bibliotheek vormt een cruciaal element in deze strategie. Is online samenwerking met niet-openbare bibliotheken mogelijk en wenselijk? - Data en rapportering
Beslissen en evalueren gebeurt steeds op basis van cijfermateriaal en relevante data. - Backoffice processen
Wat is de impact van (nieuwe) dienstverlening op de organisatie achter de schermen?
Waarom dit vernieuwingstraject?
In 2019 kreeg de werkgroep IBL (interbibliothecair leenverkeer) de opdracht van de Vlaamse overheid om IBL te moderniseren en aan te passen aan veranderende tijden met nieuwe systemen, samenwerkingen, self service en een groeiend online publiek. De werkgroep IBL werd de werkgroep Dienstenmodel. De vernieuwingen van de bibliotheekdiensten hebben als doel op een hedendaagse manier collecties tot bij het publiek te brengen, rekening houdend met de veranderde verwachtingen van het publiek. De bibliotheekwebsite is dé digitale link tussen de bibliotheek en het publiek en daardoor het ideale platform voor deze vernieuwde publieksdiensten.
Via het coöperatieplatform betrekken we zoveel mogelijk bibliotheken via verschillende werkgroepen (Dienstenmodel, Bibliotheeksysteem, Bibliotheekwebsites) en de stuurgroep Basisinfrastructuur Digitale Bibliotheek.
De samenhang van het traject wordt bewaakt door programmaleider Liesbeth Thiers (Cultuurconnect), de werkgroep Dienstenmodel en de stuurgroep Basisinfrastructuur Digitale Bibliotheek.
Vragen en meer informatie?
