Onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe mogelijkheden om de collectie op een gebruiksvriendelijke en hedendaagse manier tot bij het publiek te brengen via de bibliotheekwebsite, rekening houdend met de veranderende verwachtingen van het publiek. Het dienstenmodel werken we uit in verschillende projecten.
Vernieuwingstraject bibliotheekdiensten
nieuwe mogelijkheden om de collectie te gebruiken
De uitgangspunten voor het dienstenmodel zijn keuzevrijheid, duurzaamheid, solidariteit, haalbaarheid, inclusiviteit. Het is de taak van de werkgroep Dienstenmodel om deze tijdens het hele vernieuwingstraject te bewaken.
Frederik Van Lerberghe (bibliotheek Dendermonde)
De gebruiker aan het woord over de online dienstverlening van de bib
In deze podcast hoor je de stem van enkele gebruikers, zoals jonge moeder Lara, leerkracht lager onderwijs Brechje en gepensioneerde veellezer Raoul. Maar ook de bibs van Deinze en Geraardsbergen laten hun licht schijnen over ruilverkeer tussen filialen, IBL, e-boeken, thuislevering ... De podcast werd opgenomen in oktober 2020.
Naar een gedeelde online strategie: projecten
Een lener heeft een bepaald boek uit jouw collectie nodig en gaat op zoek in de online catalogus. Hoe kan de bib deze lener zo goed mogelijk helpen? Nu alle bibliotheken in de nabije toekomst op hetzelfde websiteplatform en bibliotheeksysteem zitten, kunnen we hier samen over nadenken.
In dit vernieuwingstraject werken we samen aan een gedeelde online strategie, waarbij de website stapsgewijs verschillende opties aanbiedt aan de lener, om deze een zo goed mogelijke service op maat te geven. Is het boek aanwezig, dan kan de lener het bijvoorbeeld laten klaarleggen bij zijn eigen of een andere bib, of het boek thuis laten leveren. Is het boek uitgeleend, dan kan hij het boek laten overkomen uit een andere bib of een mail krijgen wanneer het boek terug binnen is. We onderzoeken al deze mogelijkheden in verschillende projecten van het vernieuwingstraject bibliotheekdiensten.
In 2020 en 2021 zetten we voor de verschillende projecten een onderzoek op touw:
- Digitale levering
- Thuislevering
- Geef me een seintje
- Laten klaarleggen
- Regiodiensten
- Interbibliothecair leenverkeer
- Aankoopsuggestie
We testen concepten en ontwikkelen de dienst. Op basis van de inzichten en de resultaten stellen we een migratieplanning en financieringsmodel op, zodat jouw bibliotheek kan intekenen op deze diensten en ze via de website kan aanbieden aan het publiek.
Digitale levering
Wat? De lener leent een online exemplaar (e-publicatie) van het werk. Waar mogelijk bieden we een digitale titel aan, bijvoorbeeld via het e-boekenplatform. We maken duidelijk in de catalogus van welke titels ook e-boeken beschikbaar zijn. Hiervoor werd de catalogusintegratie op de bibliotheekwebsites vernieuwd.
Wanneer? zomer en voorjaar 2020 afgerond, beschikbaar sinds juli 2020
Met wie? werkgroep Bibliotheekwebsites
Thuislevering
Wat? In een apart R&D-project 'Thuislevering' werden de mogelijkheden van thuislevering onderzocht. Daaruit blijkt dat noch de gebruiker noch de bibliotheek vragende partij is, tenzij voor specifieke doelgroepen of eventueel voor pakketten of titels uit een andere bib. Aan dit deelproject wordt geen verdere prioriteit gegeven. Heb je suggesties voor kleinere, technische verbeteringen in het bibliotheeksysteem, Mijn Bibliotheek of de bibwebsites om thuislevering voor doelgroepen (beter) te organiseren? Laat het weten.
Wanneer? afgelopen
Geef me een seintje
Wat? De lener duidt aan dat hij een melding wil krijgen wanneer een uitgeleend werk terug beschikbaar is in de bibliotheek. Eens de lener verwittigd werd, kan hij ervoor kiezen om naar de bib te gaan of het werk te laten klaarleggen.
Wanneer? onderzoek met pilootbibliotheken in zomer en najaar 2020 in een apart R&D-project 'Geef me een seintje'.
Met wie? pilootbibliotheken Eeklo, Lommel, Leuven en Gent
Klaarleggen
Wat? De lener ziet dat een werk beschikbaar is in zijn eigen bibliotheek of in een andere bibliotheek. Hij laat het werk klaarleggen in zijn eigen bib. Hij haalt het werk even later af in de bibliotheek. We werken ook aan een verbeterde manier om dit te organiseren achter de schermen, ook bij magazijnaanvragen (niet publiek toegankelijke exemplaren en inkijkexemplaren).
Wanneer? klaarleggen voor bibleden: 2020-2021, magazijnaanvragen: 2021, klaarleggen voor voorlopige leden: 2021
Regiodiensten
Wat? Een werk is niet beschikbaar in de eigen bibliotheek, maar wel in een bibliotheek uit de regio. Binnen het regionetwerk kan de lener dit werk ontlenen, reserveren, laten klaarleggen in de andere bib of laten leveren in de eigen bib. In de webcatalogus ziet de lener deze mogelijkheden.
Wanneer? Het aparte R&D-project loopt vanaf september 2020 voor regionale samenwerking.
Met wie? pilootbibliotheken Route42 (regionale samenwerking)
Interbibliothecair leenverkeer
Wat? Een werk is niet beschikbaar in de eigen bibliotheek, maar wel in een andere openbare bibliotheek in Vlaanderen en Brussel. Binnen dit netwerk kan de lener een werk laten klaarleggen in een andere bib als voorlopig lid of laten leveren in de eigen bib. In de webcatalogus ziet de lener deze mogelijkheden.
Wanneer? Het aparte R&D-project loopt vanaf eind 2021 voor samenwerking binnen het hele netwerk van Vlaamse en Brusselse openbare bibliotheken.
Aankoopsuggestie
Wat? Veel bibliotheken hebben nu al een formulier voor aankoopsuggesties op hun website. We onderzoeken hoe dit proces meer geautomatiseerd kan worden in de bestelflow. De aankoopsuggestie wordt via de bibliotheekwebsite automatisch doorgestuurd naar het bibliotheeksysteem. Als een bibliotheekmedewerker beslist dat de titel aangekocht wordt, kan dat eenvoudig via een koppeling tussen het bibliotheeksysteem Wise en de webshop van de leverancier. De lener kan het hele proces volgen via Mijn Bibliotheek: in verwerking, besteld, klaar om uit te lenen. Hij kan de titel meteen reserveren en die als eerste ontlenen uit de bib.
Wanneer? ten vroegste eind 2021
Aanpak van de projecten
We starten elk project kleinschalig en betrekken daarbij pilootbibliotheken en gebruikers. Een project doorloopt verschillende fasen, waarin mogelijk andere experten betrokken worden.
- Vooronderzoek
Is er interesse en betaalbereidheid bij het publiek voor deze dienst? Hoe kan de dienst logistiek en financieel georganiseerd worden? Wat betekent dit voor bibliotheekmedewerkers? Hoe en met wie kunnen we samenwerken voor bijvoorbeeld transport en levering? - Implementatie
Welke aanpassingen zijn nodig aan de basisinfrastructuur? Zetten we een testomgeving en een logistiek model op? - Gebruikersonderzoek
Is het publiek tevreden over deze dienst? Hoe maak je de dienst voldoende bekend? Hoe gebruiksvriendelijk is deze dienst voor de bibliotheekmedewerkers en het publiek? - Optimalisatie
Welke bijsturingen blijken nodig op basis van het gebruikersonderzoek?
Wanneer we merken dat een project haalbaar en wenselijk is, wordt dit als dienst ontwikkeld en beschikbaar gesteld aan alle geïnteresseerde bibliotheken. Jouw bib kan een nieuwe dienst steeds op een gebruiksvriendelijke manier aanbieden via de bibliotheekwebsite, die het publiek zo nog meer uitnodigt om de collectie te gebruiken.
Het proces om diensten te innoveren is een samenspel tussen publiek, bibliotheekmedewerkers en infrastructuur.
Sofie Delporte (bibliotheek Gavere)
4 aandachtspunten
Er zijn 4 aandachtspunten doorheen het hele vernieuwingstraject rond het vernieuwde dienstenmodel:
1. Betaalmodel
We houden steeds een haalbaar en betaalbaar geheel van diensten voor ogen. Daarvoor onderzoeken we wat (per dienst) de verhouding is tussen de inkomsten van de gemeente, de bijdrage van het publiek en de investering door Cultuurconnect, en hoe het dienstenmodel zich verhoudt tot de verschillende doelgroepen en lidmaatschappen.
2. Online strategie
We brengen in kaart via welke kanalen de diensten bereikbaar moeten zijn voor het publiek en wat de verhouding is tussen lokale, regionale en Vlaamse bibliotheekwebsites. We bekijken of online samenwerking met niet-openbare bibliotheken mogelijk en wenselijk is.
3. Data en rapportering
We nemen beslissingen en evalueren steeds op basis van cijfermateriaal en relevante data.
4. Backoffice processen
We houden rekening met de impact van (nieuwe) dienstverlening op de organisatie achter de schermen.
Deze strategische keuzes overstijgen de verschillende deelprojecten, zodat de vernieuwing van de bibliotheekdiensten zowel voor het publiek, de bibliotheek én de sector als een logisch, haalbaar en betaalbaar geheel aangeboden wordt.
Via het coöperatieplatform betrekken we zoveel mogelijk bibliotheken via verschillende werkgroepen (Dienstenmodel, Bibliotheeksysteem, Bibliotheekwebsites) en de stuurgroep Basisinfrastructuur Digitale Bibliotheek.
De samenhang van het traject wordt bewaakt door programmaleider Liesbeth Thiers (Cultuurconnect), de werkgroep Dienstenmodel en de stuurgroep Basisinfrastructuur Digitale Bibliotheek.
Waarom dit vernieuwingstraject?
In 2019 kreeg de werkgroep IBL (interbibliothecair leenverkeer) de opdracht van de Vlaamse overheid om IBL te moderniseren en aan te passen aan veranderende tijden met nieuwe systemen, samenwerkingen, self service en een groeiend online publiek. De werkgroep IBL werd de werkgroep Dienstenmodel. De vernieuwingen van de bibliotheekdiensten hebben als doel op een hedendaagse manier collecties tot bij het publiek te brengen, rekening houdend met de veranderde verwachtingen van het publiek. De bibliotheekwebsite is dé digitale link tussen de bibliotheek en het publiek en daardoor het ideale platform voor deze vernieuwde publieksdiensten.
Vragen en meer informatie?
