Jaaroverzicht: de digitale bibliotheekdiensten in 2023

Bibliotheeksysteem Wise, de Bibliotheekwebsites & Open Vlacc

Bibliotheeksysteem (Wise)

Na 93 bibliotheken in 2019, 76 in 2020, 99 in 2021 en 33 in 2022, stapten in 2023 de laatste 4 bibliotheken over naar het Bibliotheeksysteem. Daarmee is de migratie naar het Eengemaakt Bibliotheeksysteem afgerond en migreerden in totaal 305 bibliotheken naar Wise.
De bibliotheken die overstapten in 2023 zijn:

• 15 & 16 februari: Brakel en Gent
• 1 maart: Hoegaarden en Boutersem

Begin september stapten binnen het Bibliotheeksysteem 20 Brusselse bibliotheken over naar een samenwerkingsgroep 3, waardoor leners met 1 lidmaatschap nu in alle 20 de bibliotheken kunnen uitlenen, reserveren en openstaande kosten betalen. In november zijn ook de bibliotheken van Tongeren en Borgloon in het Bibliotheeksysteem samengevoegd tot één instantie, als voorbereiding op de gemeentelijke fusie. Daardoor belandden we eind 2023 op 304 bibliotheken met Wise. 

Naast de permanente doorontwikkeling, lag de focus in 2023 op de afwerking van Wise Analytics en mogelijkheden voor catalogusonderhoud in Wise. We telden in 2023 1.852.354 actieve abonnementen, 32.320.053 uitleningen, 12.008.404 verlengingen en 771.453 reserveringen (volledig afgehandelde reserveringen) in het Bibliotheeksysteem. 

Bibliotheekwebsites

Bijna alle Vlaamse en Brusselse bibliotheken gebruiken eind 2023 de vernieuwde bibliotheekwebsite als onderdeel van de digitale basisinfrastructuur voor de bibliotheken. 

Kleine en grote verbeteringen verhogen de gebruiksvriendelijkheid en zorgen ervoor dat de bib haar collecties, activiteiten en diensten op een hedendaagse manier tot bij het publiek brengt:

• Zo voorzagen we in 2023 een vernieuwde welkomstpagina voor Mijn Bibliotheek met een gebundeld overzicht van alle uitleenactiviteiten die actie vereisen en een snelle toegang tot digitale collecties. Daarnaast ging in mei fase 2 van het project Online inschrijven van start. 
• Sinds 20 november 2023 is de data uit Mijn Bibliotheek ook beschikbaar in Bib Analytics. Er zijn verschillende rapporten beschikbaar in de vorm van cijfers en grafieken. De cijfers zelf vind je terug in het dashboard 'Cultuurconnect leners' op 2 nieuwe pagina’s (Mijn Bibliotheek en Online inschrijven). 
• In 2023 werd ook beslist om voor het meten van het gebruik van de bibliotheekwebsites, over te stappen van Google Analytics naar Piwik Pro. Piwik Pro laat ons toe om te voldoen aan de privacy van de gebruikers en wettelijke vereisten, zoals de Europese AVG-wetgeving. Vanaf 2024 nemen we deze oplossing volledig in productie. 

Op 31 december 2023 telden we 774.115 Mijn Bibliotheek-profielen, waarvan 146.767 geregistreerd in 2023. Dat zijn 6,5% meer nieuwe registraties dan in 2022. In totaal werden er 8.727.825 items verlengd. Dat is 5% meer dan in 2022. 

In 2023 telden we 85.486.329 afzonderlijke paginaweergaven, gegenereerd door 5.225.993 bezoekers. Dit zijn gemiddeld 435.499 bezoekers en 7.123.860 paginaweergaven per maand.

Open Vlacc

Er bewoog heel wat in Vlacc-land gedurende 2023:

• We maakten 25.511 nieuwe Vlacc-beschrijvingen aan in 2023, waarvan: 
  • 8.878 boeken
  • 1.610 strips
  • 835 dvd-video’s
• We richtten een productgroep op, breidden onze werkgroep Formele catalografie uit met 5 geïnteresseerden uit lokale bibliotheken en voegden de 3 inhoudelijke werkgroepen samen tot één werkgroep Inhoudelijke ontsluiting en classificaties. Die werkgroep breidden we uit met 6 extra werkgroepleden uit de bibliotheeksector. 
• De Vlacc-invoerders zijn voor een pilootjaar uitgebreid met 4 extra bibliotheken: Aalst, Brakel, Turnhout en Roeselare. Het is nog te vroeg om grote uitspraken te doen (het proefjaar startte pas in oktober 2023), maar dankzij hun complementaire collectie aan de aankopen van de grote zes bibliotheken die invoeren, vinden jullie nog meer anderstalige romans en strips (ook graphic novels) en eveneens spelmaterialen terug in het bibliotheeksysteem met een Vlaccnummer!

E-boeken, digitale kranten en tijdschriften &  interactieve kinderboeken (Fundels)

E-boeken

In 2023 steeg het aantal deelnemende bibliotheken aan de e-boekendienst cloudLibrary tot 228 (74% van de openbare bibliotheken). Alle centrumsteden bieden nu e-boeken aan via het Vlaamse centrale platform. 

De collectie telt ondertussen ruim 15.000 titels (+15%), die aangekocht werden in ruim 50.000 exemplaren (+20%). Deze groei was noodzakelijk om tegemoet te blijven komen aan de stijgende vraag van de gebruikers. In totaal leenden bijna 60.000 unieke gebruikers (+40% t.o.v. 2022) minstens één e-boek uit, samen goed voor 580.000 uitleningen (+35%). Er werden zo’n 160.000 e-boeken gereserveerd. 

De populairste e-boeken:

1. De Volksjury - Silke Vandenbroeck & Laura Scheerlinck
2. Daar waar de rivierkreeften zingen - Deliah Owens
3. Offer - Toni Coppers

Digitale kranten & tijdschriften

228 bibliotheken hebben een abonnement op het Krantenarchief, waarvan 131 ook op de Krantenkiosk. Dat zijn er respectievelijk 4 en 2 meer dan in 2022. 

In 2023 zien we opnieuw een stijging in het gebruik van het Krantenarchief via login met een Mijn Bibliotheek-profiel. Het aantal raadplegingen steeg tot ca. 183.887 (+41%), het aantal unieke gebruikers tot bijna 23.000 (+28%). Waar er in 2022 nog een daling van het aantal raadplegingen in de scholen was (-27%), zien we dit jaar een stijging van +37%. Binnen de bib zelf is er wel een lichte daling (-2,5%). Dit laatste is mogelijk te verklaren door de migratie naar de nieuwe kiosk. Deze is binnen de bib raadpleegbaar en biedt de kans om ook oudere publicaties te doorzoeken. In de oude kiosk was dat niet mogelijk. Daar kon je enkel opzoeken in de meest recente uitgaven (max. 7 dagen terug in de tijd). Het stijgende gebruik binnen de klascontext is mogelijk toe te schrijven aan de communicatie via Klasse en het aanmaken van een pagina op Klascement waar we deze dienst extra promoten.

Interactieve kinderboeken (Fundels)

In 2023 bieden 139 bibliotheken Fundels aan waarvan:

• 137 bibliotheken een digitaal abonnement hebben op digitale prentenboeken 
• 73 bibliotheken een digitaal abonnement hebben op digitale AVI-boeken 
• 18 bibliotheken een abonnement hebben op Fundels met RFID-lezers en rugzakjes 

In 2023 werden 7 nieuwe titels toegevoegd. Het gebruik van Fundels prentenboeken steeg met 32% t.o.v. 2022. In totaal werden er ruim 50.000 prentenboeken gedownload.

Voor Fundels AVI steeg het aantal downloads in 2023 tot bijna 9.000 (+26%).

De populairste prentenboeken:

1. Luuk en Lotje: het is Halloween - Ruth Wielockx
2. Op de grote wc - Kathleen Amant
3. Eefje donkerblauw - Geert De Kockere & Lieve Baeten

De populairste AVI-boekjes:

1. Ridder muis - Dirk Nielandt  & Marjolein Pottie
2. Het hart van Pier - Rian Visser & Leo Timmers
3. Een hut in het bos - Hilde Van Craen

Bieblo, Mijn Leestipper, [Jouw stad] Leest & Bibster

Bieblo

De Bieblo-uil vond in 2023  in 181 Vlaamse bibs een warm nest. Dat zijn er maar liefst 21 meer dan in 2022. In 2023 startten we daarnaast met het onderzoek naar “Bieblo in de klas”. Veel klassen gebruiken Bieblo nu al als voorbereiding op een bibbezoek. We onderzoeken welke aanpassingen nodig zijn om dat specifieke gebruik - spontaan ontstaan in de voorbije jaren - beter te ondersteunen.

Midden 2023 schakelde Bieblo van Google Analytics over op Piwik voor de gebruikscijfers. Die overgang is niet helemaal vlekkeloos verlopen. Volgens de cijfers uit Piwik verleidde de Bieblo-uil jonge bibliotheekgebruikers tot bijna 630.000 sessies en deelde meer dan 940.000 leestips uit. Maar een conservatieve schatting van de foutenmarge maakt 800.000 sessies en 1.000.000 leestips waarschijnlijker. Piwik houdt nog niet goed rekening met de heel specifieke eigenschappen van Bieblo (bv. verschillende gebruikers onderscheiden binnen één sessie). In het voorjaar gaan we de cijfers verder finetunen zodat ze volledig correct zijn.

Mijn Leestipper

Mijn Leestipper kende een sterk jaar. In 2023 konden leden van 148 bibliotheken terecht bij Mijn Leestipper voor persoonlijke leestips. Een groei van 11 bijkomende bibs. De dienst werd 473.034 keer gebruikt. Dat betekent dat we de gebruikscijfers voor het tweede jaar op rij verdubbelen. Eind 2023 is Mijn Leestipper uitgebreid met leestips voor e-boeken. Gebruikers van bibliotheken die zowel Mijn Leestipper als e-boeken van CloudLibrary aanbieden, krijgen dan aangepaste leestips als ze dat willen.

[Jouw stad] Leest

Sinds 2020 vormen Leuven Leest, Antwerpen Leest, Brugge Leest en Gent Leest vier bruisende lokale leescommunity’s die alles samenbrengen wat met lezen, literatuur en tekstplezier te maken heeft. In 2023 besliste ook Oostende haar eigen lokale leescommunity op te starten. Zij zijn gestart met de voorbereiding van de lancering van Oostende Leest eind mei 2024.

Deze 5 steden samen activeren hun stadslezers die ondertussen al ruim 5.500 persoonlijke leestips met de rest van hun stad deelden, een groei van 20% ten opzichte van het jaar voordien. De steden bereiken een veelvoud aan gewone liefhebbers op hun sites en sociale media en zeker ook op hun activiteiten.

Bibster

Maar liefst 197 bibliotheken gebruikten Bibster om klasbezoeken en andere activiteiten voor kinderen te omkaderen. 24.599 teams speelden een Bibster-spel en samen vervulden ze 473.262 opdrachten. Dat is een respectieve stijging van maar liefst 17% en 19%. Beide versies van Bibster, Quest en Story, worden even veel gespeeld.

In de zomer van 2024 wordt een inclusieve spelmodus opgeleverd. Om de uitbreiding mogelijk te maken, krijgt de voorkant van Bibster eerst en vooral een versnelde technische update. En dan steken we Bibster in een nieuw jasje. Zo krijgt Bibster na 7 jaar voor het eerst een nieuwe look.

Filmstreaming (Cinébib)

Op 6 oktober 2022 lanceerden we, samen met de 23 deelnemende bibliotheken, in Bib Leuven ‘Cinébib’: een pilootproject om de mogelijkheden rond filmstreaming via de bibliotheken te onderzoeken. Via Cinébib kunnen de deelnemende bibliotheken één of meerdere filmstreamingplatformen aanbieden aan hun leden.

In 2023:

• Maakten we een analyse van de eerste gebruiksdata, die we aanvulden met een eerste gebruikersbevraging.
• Voerden we onderzoek naar de impact van het promotiemateriaal.
• Breidden we het projectteam uit met een halftijdse digitale marketeer.
• Startten we een traject op om de titels van de streamingplatformen in onze catalogus te integreren. Deze integratie ronden we af in het voorjaar van 2024.``

Geautomatiseerde marketing

Cultuurconnect onderzoekt voor de komende 2 jaar hoe geautomatiseerde en gepersonaliseerde e-mailmarketing in te zetten voor alle bibliotheken. Wil je de band tussen jou en je publiek versterken? Wil je de bibliotheekbezoeker beter informeren over jouw aanbod? Dan biedt geautomatiseerde marketing mogelijk de oplossing.  

Digitale marketing verandert voortdurend en biedt unieke kansen voor bibliotheken om hun dienstverlening te optimaliseren en hun publiek nog beter te informeren over het rijke aanbod van de bib. Met gepersonaliseerde e-mails stuur je gericht communicatie naar specifieke doelgroepen. Het draait allemaal rond een goed inzicht in de individuele behoeften en interesses van je leden en jouw aanbod van relevante  en waardevolle informatie en diensten: het juiste aanbod op het juiste moment bij de juiste persoon.

In 2023:

• Stuurden we een bibliotheekbevraging uit rond communicatie en marketing in de bib om de huidige situatie in kaart te brengen. 
• Deden we aan marktverkenning: welke leveranciers bieden tools aan voor mailings en marketing automation?
• Stelden we 4 pilootbibliotheken aan: Gent, Waregem, Hulshout en Rotselaar waarmee we in 2024 verder aan de slag gaan. 

Meer uitleg over deze en andere innovatieprojecten vind je terug in de innovatieagenda van de bib!