Thuislevering: een goed idee?
Hoe haalbaar en wenselijk is een thuisleveringsdienst voor de bib? Onderzoek wijst uit dat bibliotheken noch gebruikers vragende partij zijn, tenzij voor specifieke doelgroepen zoals minder mobiele leners. Voor de bibliotheken vergt het een grote investering in tijd, mensen en middelen. Gebruikers gaan nog steeds heel graag zélf snuisteren in de bib. Lees hieronder de bevindingen uit een grootschalig onderzoek naar de wenselijkheid en mogelijkheden van thuislevering door de bib.
“De bib moet gratis blijven”: het publiek over thuislevering
Bij de respondenten is er weinig interesse in thuislevering door de bib. Over het algemeen gaan mensen nog steeds graag zelf snuisteren in de bib. Bovendien vinden ze het belangrijk dat de bib gratis blijft. De betalingsbereidheid om werken thuis geleverd te krijgen is dan ook erg laag: tussen € 2 en € 5. Thuislevering vinden de respondenten vooral nuttig voor minder mobiele mensen en het zou dan liefst op een duurzame manier (bv. via sociale koeriers) moeten verlopen.
Uit het onderzoek kwam ook dat bepaalde doelgroepen zoals jonge, drukbezette ouders, leerkrachten lager onderwijs en anderstalige ouders zouden wel graag pakketten rond een bepaald thema laten samenstellen en laten leveren of zelf afhalen in de bib. Titels uit een andere bib bij hen thuis laten leveren zou voor de respondenten een manier zijn om de collectie van de eigen bib te vergroten. Terugbrengen doen ze probleemloos in de eigen bib.
In de podcast 'Aan het woord - Leners over de online dienstverlening van de bib' vertellen jonge moeder Lara, leerkracht lager onderwijs Brechje, gepensioneerde veellezer Raoul en de bibs van Deinze en Geraardsbergen over ruilverkeer tussen filialen, IBL, e-boeken, thuislevering ...
“Een praktische en organisatorische uitdaging”: bibliotheken over thuislevering
Veel bibliotheken ervaarden tijdens de lockdownperiode in het voorjaar van 2020 de voor- en nadelen van pakketten samenstellen voor een thuisleveringsdienst of een afhaalbib. De dankbaarheid en tevredenheid van het publiek was erg motiverend. Verder vonden veel bibliotheekprofessionals het boeiend om hun kennis over de collectie op een andere manier te gebruiken wanneer ze pakketten samenstellen.
De werkbelasting is groot en het brengt heel wat praktische en organisatorische uitdagingen met zich mee.
In het beste geval had een bib een goed roulerend systeem: een vlotte samenwerking met vrijwilligers en een collectie die speciaal voorzien is voor pakketten. Maar in veel gevallen waren er onvoldoende middelen of mankracht, waren de afstanden binnen de gemeente of stad te groot of waren er andere praktische bezwaren die thuislevering bemoeilijkten.
Geen groot project, maar kleine technische verbeteringen
Voor de respondenten blijft de link met de eigen bib belangrijk. Gebruiker noch bibliotheek is vragende partij voor thuislevering, tenzij voor specifieke doelgroepen of eventueel voor pakketten of titels uit een andere bib. De lage betalingsbereidheid en de ingewikkelde logistiek maken rechtstreekse thuislevering van interbibliothecair leenverkeer duur en complex.
In overleg met de werkgroep Dienstenmodel en stuurgroep Basisinfrastructuur Digitale Bibliotheek wordt aan het project ‘Thuislevering’ van het vernieuwingstraject bibliotheekdiensten dan ook geen prioriteit gegeven. Er is wél ruimte voor kleinere, technische verbeteringen in het bibliotheeksysteem, Mijn Bibliotheek of de bibwebsites om thuislevering voor doelgroepen (beter) te organiseren.
De nadruk ligt binnen het vernieuwingstraject Bibliotheekdiensten in 2021 op het uitwerken van alternatieve dienstverlening voor IBL zoals regiodiensten en het klaarleggen van aanwezige werken voor bibleden en (nog) niet-leden. Ook IBL zelf wordt vernieuwd in Wise en op de bibliotheekwebsites.
Over het onderzoek
We vroegen aan meer dan 1000 bibliotheekgebruikers uit Vlaanderen en Brussel of ze geïnteresseerd zijn in een thuisleveringsdienst van de bib. Deze gegevens werden aangevuld met 28 interviews met gebruikers.
- Hoe vaak gebruiken mensen thuislevering bij andere online diensten? Wat verwachten ze van de bib?
- Zijn mensen bereid te betalen voor zo’n dienst van de bib? Hoeveel?
- Hoe willen mensen hun materialen geleverd krijgen? En hoe willen ze het terug indienen?
Daarnaast bevroegen we 155 bibliotheekmedewerkers over hun ervaring met thuislevering, de afhaalbib en pakketten samenstellen.
Dieper duiken in dit onderzoek? Download hieronder het onderzoeksrapport:
